โธมัส ฮอบส์( Thomas Hobbes)

                                                   โธมัส ฮอบส์ (Thomas Hobbes )

โธมัส ฮอบส์ (ค.ศ.1588-1679 )

• ฮอบส์เป็นนักปรัชญาการเมืองของอังกฤษ ซึ่งแนวคิดของเขาส่วนใหญ่สนับสนุนแนวคิดของกษัตริย์ในยุคนั้น ฮอบส์อยู่ในยุคคริสต์ศตวรรษที่ 17 แนวคิดของฮอบส์โด่งดังขึ้นมาจากผลงานเขียนของเขาในหนังสือชื่อ Leviathan

บริบทของฮอบส์

• ฮอบส์เกิดในยุคที่สังคม ที่แตกแยก ระหว่างการปฏิรูปศาสนาและความขัดแย้งระหว่างกษัตริย์และฝ่ายรัฐสภา ( พระเจ้าชาร์ล ที่ 1 และโอลิเวอร์ ครอมเวลล์ ) ซึ่งต่อมาฝ่ายสภาเป็นฝ่ายชนะ ส่วนพระเจ้าชาร์ลที่ 1ถูกประหารชีวิต 

ช่วงยุคเวลานั้นอังกฤษตกอยู่ภายใต้ปกครองโดยระบบจักรภพของ  ครอมเวลล์ แต่ก็เป็นระยะเวลาสั้นๆ เพราะบุตรชายของครอมเวลล์ คือ ริชาร์ด ครอมเวลล์ ไม่สามารถรักษาระบอบนี้ไว้ได้ ทำให้ประเทศอังกฤษต้องกลับคืนไปสู่การปกครองแบบกษัตริย์อีกครั้ง โดยสถาปนาพระเจ้าชาร์ล ที่ 2 ขึ้นเป็นกษัตริย์ ในปี ค.ศ.1660

ชีวิตและผลงานของฮอบส์

ฮอบส์เกิดเมื่อวันที่ 5 เมษายน ค.ศ.1588 ที่เมืองมาล์มเบอรี่ ( Malmesbury ) 

• ฮอบส์เริ่มอาชีพ ด้วยการเป็นครูสอนหนังสือให้กับบุตรของ วิลเลี่ยม ดาเวนดิช
• ผลงานครั้งแรกของฮอบส์คืองานแปลผลงานของ ธูซิดิดิส
• ผลงานการเขียนด้านการเมือง เล่มแรกของเขาคือ องค์ประกอบของกฎหมาย

( The Element of Law ) ซึ่งเนื้อหาหนังสือเป็นการสนับสนุนแนวนโยบายพระเจ้า ชาร์ล ที่ 1

• ฮอบส์หนีภัยไปอยู่ที่ฝรั่งเศส 11 ปี เมื่ออายุ 87 ปีเขาได้แปลงานมหากาพย์ของกรีก คืออีเลียด ( Iliad) และ Odyssey ของ HOMER จนเสร็จสมบูรณ์  และถึงแก่กรรมเมื่อ 4 ธันวาคม ค.ศ. 1679 รวมอายุได้ 91 ปี

มุมมองของฮอบส์

ธรรมชาติของมนุษย์

• ฮอบส์เชื่อว่าธรรมชาติได้สร้างมนุษย์ขึ้นมาให้มีความเท่าเทียมกันทั้งร่างกายและจิตใจ
• ฮอบส์มองว่าธรรมชาติอีกอย่างของมนุษย์คือ มีความต้องการตลอดเวลา โดยเขาเชื่อว่า ความต้องการนี้เป็นผลมาจากแรงผลักดันภายใน เขาสรุปว่าตราบใดที่มนุษย์ยังมีชีวิตอยู่ ก็จะมีความต้องการอยู่ร่ำไป
• มนุษย์ต้องอาศัยอำนาจมาเป็นเครื่องมือ โดยฮอบส์ได้แยกอำนาจนี้ออกเป็น 2 ประเภทคือ

1. อำนาจตามธรรมชาติ   ( Natural power ) เขาเชื่อว่าเป็นสิ่งที่มีอยู่ในตัวของมนุษย์ทั้งร่างกายและจิตใจ เช่นความแข็งแรง ความรอบคอบ ศิลปะ วาทะศิลป์ ความโอบอ้อมอารี ความมีสง่า เป็นต้น
2. อำนาจที่เป็นเครื่องมือ ( Instrumental power) เป็นอำนาจที่ได้มาจากการยอมรับของผู้อื่นและโชคชะตา

• กฎธรรมชาติ ( Natural law ) หรือที่เขาเรียกว่ากฎหมายของธรรมชาติ ซึ่งเป็นกฎเกณฑ์ที่มนุษย์ไม่ได้สร้างขึ้น หากแต่เป็นสิ่งที่พระเจ้าสร้างขึ้น

ฮอบส์กล่าวถึงกฎธรรมชาติเกี่ยวกับมนุษย์ไว้ ดังนี้

1. มนุษย์ถูกห้ามไม่ให้ทำอันตรายต่อชีวิตตนเอง เพราะมนุษย์จะทำทุกอย่างโดยมีเป้าหมายเพื่อรักษาชีวติตนเองให้อยู่รอดปลอดภัย สิ่งที่มนุษย์กลัวคือการสูญเสียชีวิต
2. มนุษย์กำหนดให้แสวงหาสันติภาพ ตราบที่ยังมีความหวังจะได้สันติภาพ
3. ทุกคนต้องมุ่งต่อสันติภาพเพื่อป้องกันตัวเอง

ฮอบส์ได้กล่าวถึงสาเหตุที่ทำให้มนุษย์ทะเลาะวิวาทหรือขัดแย้งกัน 3 ประการดังนี้

1. การแข่งขัน จะเกิดขึ้นเมื่อมนุษย์มีความต้องการในสิ่งเดียวกันแต่ของสิ่งนั้นมีจำนวนไม่เพียงพอ
2. ความกลัว หรือไม่มั่นใจในตัวเอง ( Diffidence ) ภาวะนี้ออบส์กล่าวว่าจะเกิดขึ้นเมื่อมนุษย์ได้สิ่งที่ต้องการนั้นมาแล้ว แต่ยังกลัวว่าคนอื่นจะมาแย่งชิงเอาไป
3. ความอยากได้อยากเด่น ( Glory ) เป็นความต้องการของมนุษย์ที่มีความอยากได้ อยากดี อยากเด่น อยากมีชื่อเสียง อยากมีเกียรติยศ อยากมีหน้ามีตาในหมู่มิตรสหายและสังคม

การก่อตั้งรัฐฐาธิปัตย์

ฮอบส์มองว่า การจะป้องกันคนทั้งหลายมิให้ถูกรุกรานจากภายนอก มีอยู่หนทางเดียวเท่านั้นคือก่อตั้งอำนาจร่วม ( Common power ) และยังเป็นการป้องกันคนทำอันตรายต่อกันด้วย

อำนาจร่วม ( Common power ) 

ตามความหมายของฮอบส์ กล่าวว่า เป็นการมอบอำนาจและกำลังคนทั้งหมดให้กับคนๆหนึ่ง หรือกลุ่มหนึ่งเป็นการลดเจตจำนงของคนทั้งหลายโดยรวมเสียงที่หลากหลายของคนให้เข้าเป็น เจตจำนงเดียวกัน คือการแต่งตั้งคนๆหนึ่ง หรือกลุ่มหนึ่งเพื่อมาแบกรับภาระของคนทั้งหลาย การกระทำเช่นนี้ ฮอบส์เรียกว่า จักรภพ ( commonwealth ) หรือภาษาลาตินเรียกว่า ซีวิตัส ( Civitas ) 

ฮอบส์ย้ำตรงนี้ว่า บุคคลหรือกลุ่มคนที่ได้รับมอบอำนาจดังกล่าวไม่ใช่คู่สัญญา หากแต่เป็นบุคคลที่ 3 ( Third party ) ดังนั้น

รัฐฐาธิปัตย์จึงมีอยู่ 2 สถานะคือ

1. เป็นบุคคลคนธรรมดา ( Natural person )
2. เป็นบุคคลสมมุติ           ( Artificial person )

การใช้อำนาจของรัฐฐาธิปัตย์

• ฮอบส์บอกว่า ต้องครอบคลุมกิจการปกครองทั้งหมด โดยอำนาจของรัฐฐาธิปัตย์จะแบ่งแยกมิได้แต่เพื่อผลประโยชน์ในการควบคุมองค์อธิปัตย์จะมอบหมายให้ผู้อื่นดำเนินการแทนได้

การเปลี่ยนแปลงองค์อธิปัตย์

• องค์อธิปัตย์ไม่ใช่คู่สัญญาจึงอยู่ในฐานะบุคคลที่ 3 อยู่นอกเหนือสัญญา การทำสัญญาเป็นเรื่องของประชาชนตกลงกันเอง องค์อธิปัตย์จึงไม่มีข้อผูกพันใดต้องรับผิดชอบต่อสัญญา 
• ประชาชนไม่มีสิทธิหรืออำนาจใดๆที่จะเรียกเอาอำนาจคืนจากองค์อธิปัตย์มาเป็นของตนเองหรือมอบให้ใครได้อีก
• การเปลี่ยนแปลงองค์อธิปัตย์ เป็นสิ่งที่ประชาชนต้องไม่พึงกระทำ เพราะเมื่อทำลายองค์อธิปัตย์ ก็หมายถึงประชาชนจะกลับไปสู่ยุคสภาวะธรรมชาติที่จะเต็มไปด้วยอันตรายอีกครั้ง

ความยุติธรรม

• ตามทัศนะของฮอบส์ ความยุติธรรม หรือไม่ยุติธรรมเกิดขึ้นหลังจากที่ได้มีข้อตกลง หรือสัญญากันแล้วเท่านั้น โดยผลของการทำสัญญาประชาคม เป็นสิ่งที่ก่อให้เกิดอำนาจร่วม เมื่อมีอำนาจร่วมก็จะมีกฎหมาย

• กฎหมายคือคำสั่งหรือเจตนารมณ์ขององค์อธิปัตย์นั่นเอง

 Thomas Hobbes

กังวาล ทองเนตร รัฐศาสตร์ภาควิชาการปกครอง มหาวิทยาลัยรามคำแหง

ติดตามอ่านหนังสืออิเลคทรอนิส์ Leviathan ได้ที่ >>  http://www.barnesandnoble.com/sample/read/9781416573609

อ้างอิง >>> www.carloslmarco.com
            >>>  www.telegraph.co.uk
           >>>   en.wikipedia.org